Ergonomi ve Antropometri

Ergonomi

Insan, ekipman, calisma alani ve cevresi arasindaki iliskileri inceleyen ve bunlardan dogan problemler setini anatomi, fizyoloji, psikoloji bilimlerinin temel bulgularindan faydalanarak cozmeye calisan bir bilimdir. Maksimum performansi minimum insanla ilgili maliyet ile elde etmektir.

Antropometri

Antropometri, ergonominin veri kaynagidir. Insan vucudunun boyutlari ile ilgilenen ozel bir bilim dalidir. Insana uygun bir calisma ortaminin duzenlemesinde, antropometrik olcumler uygun saglmasi ilk ve gecerli kosuldur.

Roth, L.M - Mimarligin Oykusu - 'Saglamlik': Yapi Nasil Ayakta Durur?

• Bir yapinin en gorunur kismi struktur ya da onu ayakta tutan sistemdir.
• Fiziksel struktur ve algi struktur arasindaki farkliliklar ile yapitlar tasarlanir.
• Mimari strukturun ozu, yercekiminin surekli cekimine karsin nesnelerin yere dusmeyeceginden emin olmadir.
• Empati araciligiyla kendimizi nesnenin icinde hayal edip yercekiminin onu nasil etkileyecegini hissederek cevremizdeki nesneleri anlamaya baslariz.
• Tum kirisler yercekiminin etkisindedir.
• Kafes kirisler kenarlarindan biri bukulmeden ya da bozulmadan sekli degismez. Boylece, ucgenleri birbirine ekliyerek gorece hafif olmasina karsin oldukca saglam uzatilmis figurler yapmak olanaklidir.

Ozol, Ahmet - Renk - Sanat Egitimi ve Tasarimda Temel Degerler - 2012 (374-380)

• Insan, cevresinde algilarina yansiyan renk ozelliklerini gorup tanimlayarak yaratmis oldugu bireysel dunyasinda, renklere ait bilgi ve kavramlar gelistirir. 
• "Gunes isigi gokyuzunden geldiginde, havada bulunan partikullerden buyuk oranda oksijen ve azot partikullerinin engelleriyle karsilasir, Bu carpismalarda isinlar yon degistirirler ve isin serpintileri olusur. Bu serpistirilen isinlardan kisa dalgali mavi ve mor isik, uzun dalgali kirmizidan on kat daha fazla mavi isik icerir."
• En az kirilma acisi kirmizi renge aittir.
• Kirmizi isigin dalga boyu uzundur.
• Mor ve mavi isigin dalga boylari kisadir ve kirilma acilari fazladir.
• Renk siddeti guclu olan iki karsit renk yan yana gelirse, tedirgin edici bir etki yaratir.
• Karsit renklerin tonlari ve siddetlerinde degisiklik yapilirsa uyumlu hale gelebilir ve etki gucu olumlu yonde artar.
• Temel renk cemberi, sanat basamaklarinin kacinilmaz baslangic noktasidir.
• Pigment, bir yuzeye renk katmada kullanilan sivi, toz ya da degisik medyumlarla karisimli boya maddelerinin renk saglayan niteligine 'pigment' denir.
• Nesnelerin yuzeyinde gorulen renkler, isikta gorulenden cok daha baska calisirlar. 
• Nesnelerin pigmentlerine gore gelen gunes isigi emilir ya da yansitilir. 
• Saturation, tamamlayici karisim yapilarak grilesme derecelerine denir.
• Hue, renk cemberinde yer alan renklerden her birini digerinden ayirtan ve rengin karakterini tanimlatan ozelligine denir. Renklerin dalga boylariyla ortaya cikan ozelligini yansitir.
• Value, parlaklik olarak bilinir. Bir renkteki aciklik ve koyuluk derecesidir ve pigment karisimlarda siyah ve beyazin katilmasiyla ayarlanabilir.
• Analog renkler, renk cemberinde yer alan renklerde, yan yana gelenlere analog renkler denir. Komsu renklerdeki ozelliklerin yakin olmasindan dolayi, bu tur renklerin bir araya gelmesiyle uyum saglanir.
• Sicak renkler kirmizi, sari ve turuncu olarak tanimlanir. Ates, gunes ve yaz mevsimini simgeler. Perspektif durumunda soguk renkler arasinda daha onde ve yakin gorunurler.
• Soguk renkler mavi, yesil ve mor olarak tanimlanir Buz, kar ve kis mevsimini simgeler. Perspektif durumunda sicak renkler arasinda daha arkada ve uzak gorunurler.

Roth, Leland M - Mimarligin Oykusu - 2006 (95-100)

Oranti

• Eskiler tum doganin soyut evrensel yasalar tarafindan yonetildigine inaniyorlardi. 
• Vitruvius gobegi merkez alarak insan bedeninin uzantilarinin, geometrik sekillerin en temeli ve ideali olan bir kare ve bir dairenin kenarlarinda yer alisini betimler.
• Bircok ortacag kilise planlarinda duzeni kuran oranti sistemleri gorulur.
• Le Corbusier, duvarlar ve strukturel tasiyicilarin yerlestirilme duzenlerinde ve dis duvarlardaki kapilarin ve pencerelerin boyutlarinin belirlenmesi ve yerlestirilmesinde oranti sistemlerini en sık kullanan mimardir.

Olcek

• Mimarlik gorsel sanatlarin en buyugu ve en kapsamlisidir. 
• Kullanici tarafindan karsilasilan gucluklerden biri yapinin boyutunu belirlemektir. 
• Bir yapinin boyutunu belirlerken karsilastirma olcumuz kendi boyutumuzdur.
• Ortalama insan boyutuna gore bir yapinin buyuklugune onun olcegi denir.
• Cogu durumda yapida buyuklugune iliskin bircok ipucu: pencereler, kapilar, basamaklar bulunur. Bunlar fakat olcek duygumuzu carpitabilir.

Tunali, Ismail - Tasarim Felsefesi - 2009 (34-42)

• Karl Schwanzer mimari yapilari 'dort duvar ve bir damdan daha fazlasi' diye tanimlar.
• Mimari yapilar sanatsal, sosyolojik, antropolojik, estetik, tarihsel ve kulturel degerleri icerir.
• Mimarligin Antikite'den gunumuze kadar gecerligini koruyan temel birtakim kategorilere dayanir. Bunlar: Kalicilik, Kullanislilik, Guzelliktir.
• Ayni zamanda islevsel ve amacina uygun olmalidir.
• Ereksellik, madde ve bicim esdegerdir ve hicbiri digerlerinden daha oncelikli degildir.
• Bu uc ogeden olusur mekanlar.
• Mimari yapilarin islevselligi, onlarin yasamsal bir gerceklige sahip oldugunu gosterir.
• Bir mimari sanat yapiti ile herhangi bir sanat yapiti, ornegin, bir resim ya da heykel arasinda hicbir fark yoktur. 
• Sanat yapitlarinin varlik tarzi tarihseldir. 
• Sanat yapitlari zamansallik icinde varolurlar.
• Madde-bicim ilgisini belirleyen tarihsellik kategorisi bir sanat yapitinda degismezlik niteligi kazanir.
• Mimari sanat yapiti, kultur varligi olarak askin zamansalliga, gercek varlik olarak ise ampirik zamansalliga tabidir.
• Mimari sanat yapiti bu iki zamansalligin 'eszamanli' belirlemesi icinde varolur.
• 'Duzen, bir yapitin bolumlerinin her birine gereken onemi vererek, tumunun oranlarina bakisimli bir uyum getirir.'

Tunali, Ismail - Tasarim Felsefesi - 2009 (18-24)

• "Tasarim" sozcugu, Latince'den gelmektedir. 'Bicim vermek, temsil etmek' anlamina gelmektedir.

• Tasarim, bir sorunun cozumu icin gelistirilmis plan ya da fikirdir. Bundan dolayi 'tasarim' kavrami kapsamlidir ve cogu urun tasarim sonucunda elde edilmistir.

• Bir fikir ile baslar tasarim sureci. O fikir bicim kazanir ve nesne haline getirilir.

• Tasarim insanin varlikla kurdugu bir iletisim tarzidir. 

• Her sanat yapiti tasarimdir ve tasarim varligidir. 

• Sanat yapiti tasarimsal oldugu kadar bireysel bir varliktir.

• Bilgideki tasarimlar ideal ve tumel varliklardir.

• Bilim duzenli, sistemli ve yonetemli bir bilgidir.

• Bilimin evrim surecinde ozgun ve devrimci bir cag Grek uygarligiyla baslar.

• Bu caga bilimsel calismalariyla agirligini koyan, dogayi aciklama modeliyle adini yuzyillar sonrasina tasiyan unlu dusunur Aristoteles'tir.

• Butun Grekler gibi Aristoteles de dunyanin yoktan yaratilmadigi gorusunu benimser.

• Aristoteles'e gore, dunyaya ilk hareketi tanri vermistir. 

• Bu ilk hareketle devinime gecen dunyada sonraki butun degisim ve olusumlar Aristoteles'in dort neden kuramina gore meydana gelir.

1. Maddi neden

1. Bicimsel neden

1. Hareket ettirici neden

1. Ereksel neden

• Newton ile beraber bu dunya tasarimi modeli terkedilir.

• Isaac Newton, gokyuzunde ve yeryuzunde meydana gelen hareketleri evrensel cekim yasasina gore ve matiksel bir dille aciklar. 

• Bununla Newton, Aristoteles'in dunya tasarimi modelini yikmis olur.